جن قبل از اسلام
قبل از اسلام
منشأ دقیق اعتقاد به جن به روشنی مشخص نیست.[۲] برخی از خاورمیانه‌شناسان معتقدند که اجنه در نظر نخستین باورمندان به آن‌ها، ارواح بدخواه ساکن بیابان‌ها و مکان‌های کثیف بودند که اغلب به شکل حیوانات درمی‌آمدند.[۲] برخی دیگر معتقدند آن‌ها در اصل خدایان طبیعت بودند که به تدریج با افزایش اهمیت دیگر خدایان به حاشیه رانده شدند.[۲] با این وجود، بسیاری از اعراب در دوران پیش از اسلام جن‌ها را پرستش می‌کردند[۳] اما معتقد بودند اینان برخلاف خدایان، جاودان نیستند. هر چند فانی بودن اجنه سبب شده بود در مرتبه‌ای پایین‌تر از خدایان قرار داده شوند، به نظر می‌رسد آن‌ها در زندگی روزمره اعراب قبل از اسلام اهمیت بیشتری نسبت به خدایان داشتند. طبق عقاید رایج میان اعراب اجنه به فال‌گویان، فلاسفه پیش از اسلام و شاعران الهام می‌کردند.[۳][۲]
اعراب برای اجنه فرهنگ و جامعه مشابه فرهنگ خود قائل بودند؛ برای خود قبیله و رهبر داشتند و رهبران قبایل از متحدان خود محافظت می‌کردند و از قاتلان اعضای قبیله یا قبایل متحدشان انتقام می‌گرفتند. علی‌رغم اعتقاد به بیشتر بودن قدرت جن نسبت به انسان، تصور می‌شد یک انسان قادر است در مبارزه تن به تن یک جن را بکشد. اعراب اعتقاد داشتند اجنه می‌توانند تغییر شکل می‌دهند، اما زمان نامرئی‌بودن هراس بیشتری ایجاد می‌کردند زیرا آن زمان می‌توانستند بدون دیده‌شدن حمله کنند.[۴] دلیل دیگر برای ترس از اجنه میان اعراب، این بود که آن‌ها را مسبب انواع مریضی‌ها و همچنین بیماری‌های روانی می‌دانستند.[۵][۲] به گفته یولیوس ولهاوزن، در اعتقاد باورمندان جن‌ها در مکان‌های متروک و تاریک زندگی می‌کنند.[۶]
برخی از محققان معتقد هستند در اعتقادات اعراب تا قبل از محمد فرشتگان و شیاطین وجود نداشته‌است و بدین ترتیب اجنه فرشته یا شیطانی نبودند. در جانب دیگر، عامره‌الزین می‌گوید بت‌پرستان عرب به فرشتگان اعتقاد داشتند، اما اصطلاح جن برای انواع موجودات ماوراءالطبیعه در ادیان مختلف استفاده می‌شد؛ بنابراین، فرشتگان و شیاطین زرتشتی، مسیحی و یهودی با جن‌ها ترکیب می‌شدند. به گفته جاحظ، اعراب پیش از اسلام معتقد بودند جامعه جن‌ها از چندین قبیله و گروه تشکیل شده‌است و برخی از حوادث طبیعی مانند طوفان را به آن‌ها نسبت می‌دادند.[۳] آن‌ها همچنین فکر می‌کردند جن می‌تواند از انسان محافظت کند، با او ازدواج کند، او را برباید، تسخیر کند و حتی بکشد.[۷]
در اسلام
علی در حال جنگ با جنیان
بنا بر باور اسلام، نام دسته‌ای از موجودات فراطبیعی است. اعتقاد اسلام بر این است که وجود آن‌ها آتش بدون دود است (قرآن ۵۵:۱۴; الرحمن، ۱، «و جنیّان را از رخشنده شعله آتش خلق کرد.») که هم به صورت آشکار و هم به صورت ناپیدا زندگی می‌کنند در قسمت‌های مختلفی از قرآن از آن یاد شده، هفتاد و دومین سوره قرآن به نام آن (الجن) نامگذاری شده‌است؛ محققان فرهنگ عرب ریشه این واژه را از کلمه جنا می‌دانند، اما ممکن است ریشه خارجی داشته باشد. منابع قدیمی فارسی واژه فارسی پری و کلمه عربی جن و پری را به‌طور هم‌زمان به‌کار می‌بردند؛ ولی در اصل جن و انس می‌باشد که در قرآن به آن اشاره شده‌است.[۸]در کتاب شومان مستند به متون شیعی از شومان به عنوان ابوالاجنه یاد شده‌است.
در قرآن
در قرآن حدوداً ۲۹ بار از اجنه نام برده شده‌است.[۹] بر اساس سنت اسلامی، محمد به عنوان پیامبر نزد جن و انس فرستاده شد و دیگر پیامبران و رسولان نیز به هر دو گروه فرستاده می‌شدند.[۱۰] در قرآن سوره‌ای به نام جن وجود دارد که محتوای آن در مورد نزول به اجنه است و همچنین چند قصه وجود دارد در باب مشاهده نزول به جنیان از سوی یکی از صحابه‌های محمد.[۱۱] این داستان‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.[۱۲] در داستان سلیمان آن‌ها به عنوان ارواح طبیعت ظاهر می‌شوند و با شدیم‌ها در تلمود قابل مقایسه هستند. در اعتقاد مسلمین، خدا به سلیمان توانایی گفتگو با حیوانات و ارواح را اعطا کرد. او جن‌ها و شیاطین سرکش را تحت فرمان سلیمان قرار داد تا مجبورشان کند معبد اول (هیکل سلیمان) را بسازند. در موارد دیگر، در قرآن به اعراب بت‌پرست ارجاع داده شده که گفته می‌شود به جای خدا، از اجنه کمک می‌خواهند. جایگاه جن‌ها در قرآن از مقام خدایی به ارواح کوچک پایین آمده و معمولاً با انسان در یک سطح است.[۱۳] برای تأکید بر توحید، در قرآن تمام قرابت میان جن و خدا انکار شده‌است و بنابراین جن‌ها در مرتبه انسان قرار گرفته‌اند و مانند آن‌ها بعد از مرگ توسط خدا قضاوت می‌شوند. از اجنه در اجادیث نیز نام برده شده‌است. یک حدیث آنان را به سه گروه تقسیم می‌کند؛ یک نوع پرواز می‌کند، دیگری مثل مار و سگ و سومی مانند انسان حرکت می‌کند.[۱۴]
جن از دیدگاه علم
تاکنون هیچ تحقیق مستدل علمی و هیچ سند یا عکس معتبر در مورد جن در نشریات علمی چاپ نشده‌است. عکس‌هایی با عناوین متفاوت از جن در اینترنت و نشریات نا معتبر پخش شده‌اند که هیچ‌کدام واقعی نمی‌باشد یا حداقل واقعی بودن آنان اثبات نشده‌است. داستان‌هایی که از زبان افراد در خصوص جن و جنیان روایت می‌گردد یا افرادی را به عنوان جن زده شده نام می‌برند در علم پزشکی به هیچ عنوان تأیید نمی‌شود و دلیل اصلی این گونه بیماری‌ها اختلالات روانی اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی است.[۱۵][۱۶][۱۷]
در علوم غیرتجربی مانند فلسفه در خصوص جن نظراتی ابراز شده‌است. از جمله ابن سینا در کتاب «حدود» در تعریف جن می‌گوید: «موجود زندهٔ هوایی ناطق [به معنی نطق درونی یا همان اندیشیدن] دارای جرم شفاف است و به اشکال گوناگون متشکل می‌شود». وی در کتاب پنج رساله می‌افزاید: «جن مخلوق مستور خدا هستند. به خاطر پوشیده بودنشان به جن نامیده شده‌اند.»[۱۸]
